Ο νεφρός είναι ένα όργανο ζωτικής σημασίας του ανθρωπίνου σώματος με πολλαπλές λειτουργίες. Η βασικότερη λειτουργία του νεφρού είναι η κάθαρση του αίματος από τις άχρηστες ουσίες του οργανισμού, καθώς και η ρύθμιση της ποσότητας των υγρών και ηλεκτρολυτών στο σώμα μας. Επίσης, παίζει κύριο ρόλο στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Οι παθήσεις των νεφρών μένουν πολύ συχνά αδιάγνωστες, διότι συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα που θα οδηγήσουν τον ασθενή στον ιατρό. Παρακάτω περιγράφονται 10 τρόποι για να προστατέψουμε τα νεφρά μας:
1. Σωστή ενυδάτωση του σώματος
Η επαρκής πρόσληψη υγρών (περίπου 1,5-2 λίτρα/ημέρα) και κυρίως η αποφυγή καταστάσεων αφυδάτωσης (εμετοί, διάρροιες, εφίδρωση, πυρετός) είναι σημαντικοί παράγοντες για την σωστή νεφρική λειτουργία. Ειδικότερα σε περιπτώσεις νεφρολιθίασης, η πρόσληψη υγρών 2-3 λίτρα/ημέρα βοηθάει στην πρόληψη επεισοδίων κολικών νεφρού.
Από την άλλη μεριά, η υπερβολική πρόσληψη υγρών μπορεί να είναι επιβλαβής για τον οργανισμό, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε υπονατριαιμία. Επίσης εξαίρεση αποτελούν ασθενείς με καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια, οι οποίοι λόγω του κινδύνου της υπερυδάτωσης (πνευμονικό οίδημα) πρέπει να πίνουν λιγότερη ποσότητα υγρών, πάντα σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.
Επιπλέον καλό είναι να αποφεύγονται ροφήματα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
2. Αποφυγή νεφροτοξικών ουσιών/φαρμάκων
Ένα συχνό αίτιο τόσο οξείας όσο και χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας είναι η κατάχρηση ουσιών και φαρμάκων που είναι τοξικά για τους νεφρούς. Τα πιο συχνά τέτοια φάρμακα είναι παυσίπονα (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) και κάποιες αντιβιώσεις (π.χ. αμινογλυκοσίδες), καθώς και άλλα φάρμακα όπως π.χ. λίθιο και χημειοθεραπευτικά φάρμακα (πλατίνες). Ειδικότερα σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, διαβήτη ή καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση τέτοιων φαρμάκων.
Επίσης η χρήση αναβολικών φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική βλάβη και αρτηριακή υπέρταση. Τέλος, η ανεξέλεγκτη λήψη πρωτεϊνούχων σκευασμάτων (protein shakes) μπορεί να προκαλέσει νεφρική βλάβη (πρωτεϊνουρία, νεφρική ανεπάρκεια).
3. Καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου
Η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης είναι οι δύο πιο συχνές αιτίες χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Συνεπώς μια καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου του αίματος παίζουν καθοριστικό ρόλο στην λειτουργία του νεφρού. Σε γενικές γραμμές συνιστάται η αρτηριακή πίεση να είναι μικρότερη από 140/90 mmHg.
Σε ασθενείς κάτω των 65 ετών με σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια καθώς και ασθενείς με στεφανιαία νόσο και ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου ο στόχος της αρτηριακής πίεσης είναι < 130/80 mmHg. Σε ασθενείς μεγαλύτερους των 65 ετών ο στόχος είναι 130-139/70-79 mmHg.
Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη προτείνεται η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) να είναι ρυθμισμένη κάτω από 7%.
4. Συχνή σωματική άσκηση
Σε πολλές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η συστηματική σωματική άσκηση, και κυρίως η αερόβια, έχει ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία των αγγείων, την αρτηριακή πίεση και σάκχαρο του οργανισμού με αποτέλεσμα να προστατεύεται και η νεφρική λειτουργία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συστήνει σε ηλικίες 18-64 ετών:
150-300 λεπτά την εβδομάδα αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης (γρήγορο περπάτημα, τζόκινγκ, ποδήλατο, κολύμβηση) ή τουλάχιστον 75-150 λεπτά έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας ή έναν ισοδύναμο συνδυασμό μέτριας και έντονης δραστηριότητας όλη την εβδομάδα.
5. Διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους
Η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους (ΒΜΙ 18.5 -25 kg/m2, σύμφωνα με τον δείκτη μάζας σώματος), πέρα από τα πολλά οφέλη για το σώμα μας, συνδέεται και με μια φυσιολογική νεφρική λειτουργία.
Σε καταστάσεις παχυσαρκίας εκτός από τον κίνδυνο ανάπτυξης αρτηριακής υπέρτασης και σακχαρώδους διαβήτη, που θα έβλαπτε έμμεσα το νεφρό, έχει παρατηρηθεί και άμεση βλάβη στους νεφρούς μέσω της υπερδιήθησης και ανάπτυξης πρωτεινουρίας. Αντιθέτως ελλιποβαρείς ασθενείς (ΒΜΙ <18,5 kg/m2) π.χ. με νευρική ανορεξία εμφανίζουν συχνότερα νεφρική ανεπάρκεια.
6. Αποφυγή καπνίσματος
Το κάπνισμα εκτός από τις πολλές καταστροφικές συνέπειες στους πνεύμονες, στα αγγεία, στην καρδιά μπορεί να βλάψει τον νεφρό προκαλώντας νεφρική ανεπάρκεια, υπέρταση, καθώς και ανάπτυξη καρκίνου στα νεφρά και στην ουροδόχο κύστη. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν η αποφυγή του καπνίσματος και για την υγεία των νεφρών μας.
7. Ισορροπημένη διατροφή
Η διατροφή μας μπορεί να επηρεάσει την νεφρική λειτουργία. Σε γενικές γραμμές η μεσογειακή δίαιτα είναι η καλύτερη για την σωματική μας υγεία. Δηλαδή τροφές πλούσιες σε φρούτα-λαχανικά, λιγότερο κόκκινο κρέας και ζωικό λίπος καθώς και δίαιτα χαμηλή σε αλάτι. Η προσεκτική κατανάλωση αλκοόλ (π.χ. μέχρι ένα ποτήρι (150ml) κρασί την ημέρα) έχει δείξει θετική επίδραση τόσο στο καρδιαγγειακό σύστημα όσο και στην νεφρική λειτουργία.
8. Επαρκής ύπνος
Έρευνες έδειξαν ότι ο ύπνος κάτω των 6 ωρών ημερησίως, καθώς και η κακή ποιότητα ύπνου συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης νεφρικής ανεπάρκειας
9. Τακτικός εργαστηριακός έλεγχος
Η απουσία συμπτωμάτων στα πρώτα στάδια νεφρικής νόσου καθιστά πολύ σημαντικό τον προληπτικό εργαστηριακό έλεγχο για την λειτουργία των νεφρών (ουρία, κρεατινίνη, ηλεκτρολύτες στο αίμα, γενική εξέταση ούρων). Επίσης η τακτική μέτρηση της πίεσης και του σακχάρου του αίματος μπορούν να πετύχουν μια πρώιμη διάγνωση που θα προλάβει τυχόν βλάβες στο νεφρό.
Γενικά συνίσταται ένας ετήσιος εργαστηριακός έλεγχος αίματος και ούρων.
Γενικά συνίσταται ένας ετήσιος εργαστηριακός έλεγχος αίματος και ούρων.
10. Μην αγνοείτε συμπτώματα που μπορούν να υποδηλώνουν νεφρική βλάβη
Σε περίπτωση εμφάνισης των κάτωθι γενικευμένων συμπτωμάτων θα πρέπει να γίνει έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας:
• Ανορεξία, ναυτία
• Αιματουρία, αλλαγής χρώματος ούρων (καφέ, σαν κόλα), ούρα που αφρίζουν, μείωση ποσότητας ούρων
• Πρήξιμο στα πόδια, στα μάτια (οιδήματα)
• Δύσπνοια
• Κνησμός, αλλαγή χρώματος στο δέρμα
• Γενικότερη αδυναμία, απώλεια βάρους
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Ανορεξία, ναυτία
• Αιματουρία, αλλαγής χρώματος ούρων (καφέ, σαν κόλα), ούρα που αφρίζουν, μείωση ποσότητας ούρων
• Πρήξιμο στα πόδια, στα μάτια (οιδήματα)
• Δύσπνοια
• Κνησμός, αλλαγή χρώματος στο δέρμα
• Γενικότερη αδυναμία, απώλεια βάρους
• Υψηλή αρτηριακή πίεση